Nota Ruimte en de Groene Loper Kunrade

Eind september stuurde de minister van VRO de ontwerpnota Ruimte naar de tweede kamer. Deze nota geeft een langetermijnvisie over de ruimtelijke ordening en inrichting van Nederland. De Nota gaat over wonen, landbouw, defensie, industrie, natuur, water en alle andere belangrijke functies die we in de schaarse ruimte van Nederland kwijt willen. Buiten dat de nota nog vastgesteld dient te worden, is deze enkel juridisch bindend voor het rijk en beleidsmatig bindend voor gemeentes en provincies. De Nota zal dus richtinggevend worden bij provinciale omgevingsvisies en regionale programmering.

Verschillende kranten koppen geven het al aan, Zuid-Limburg moet een groeigebied worden, staat in de Nota Ruimte. Dan zou je denken “klaar, einde Groene Loper”. Maar dit is te kort door de bocht. De Nota Ruimte gaat immers niet alleen over woningbouw en vanuit het ministerie zijn er ook ideeën over waar de woningbouw plaats dient te vinden.

In Limburg ondersteund de ontwerpnota Ruimte het project Limburg Centraal. Een verstedelijkingsstrategie die woningbouw concentreert rond Limburgse intercitystations en stedelijke knooppunten. Dit betreft voor heel Limburg circa 35.000 woningen rond deze locaties. In Zuid-Limburg betreft dit de centrale stations van Maastricht, Sittard-Geleen en Heerlen. Overige bouwlocaties in Zuid-Limburg staan niet op de kaart, hoewel de ondergrens 400 woningen is. Buiten de ontwikkelingen rond de stations in deze stedelijke zones is terughoudendheid geboden met woningbouw.

In de ontwerpnota Ruimte is aandacht voor waardevolle cultuurlandschappen, zoals het Nationaal Landschap Zuid-Limburg waar de Groene Loper Kunrade een onderdeel van is. Er wordt aangegeven dat deze cultuurlandschappen behouden en versterkt dienen te worden. Waarbij transformaties weloverwogen dienen te gebeuren, met borging van de kernkwaliteiten van het cultuurlandschap. Hiervoor heeft de provincie reeds een instrument gecreëerd, waaraan eventuele woningbouw binnen het Nationaal Landschap Zuid-Limburg dient te voldoen. Transformatie is, als we naar de ontwerpnota Ruimte kijken, slechts mogelijk als deze de kernkwaliteiten van het cultuurlandschap versterken.

Zie hieronder een toelichting waar eventuele bebouwing in het Nationaal Landschap Zuid-Limburg aan moet voldoen. De tekst gaat verder onder deze slides.

Hand in hand met het waardevolle cultuurlandschap gaat de landbouw, voor een belangrijk deel vorm gevend aan dit cultuurlandschap. De ontwerpnota geeft aan dat landbouw essentieel is voor de voedselzekerheid in Nederland en ook een rol speelt in natuur, klimaat en landschap. Op de Groene Loper Kunrade komen deze functies samen; en behalve een landbouwgebied is de Groene Loper de ecologische verbindingszone tussen twee natura-2000 gebieden en zelf enorm soortenrijk. Daarnaast heeft de groene loper een modererend effect op hitte en wateroverlast. In de ontwerpnota worden groenblauwe structuren en biodiversiteit als belangrijke factoren gezien in de klimaatadaptatie, dus tegen hittestress, wateroverlast en periodes met droogte.  Er dient, volgens de ontwerpnota, zorgvuldig omgegaan te worden met het wijzigen van landbouw naar een andere functie. Daartoe wordt een afwegingskader ontwikkeld voor het onttrekken van landbouwgronden.

Zuid-Limburg is ook een van de 16 NOVEX-gebieden, waar de lokale overheid, samen met de provincie en het Rijk optrekt wegens de complexe combinatie van ruimtelijke en andere uitdagingen. De focus in Zuid-Limburg ligt op circulaire economie, afvalvermindering en hergebruik. Er wordt in de NOVEX-regio Zuid-Limburg juist inzet op herstel van de balans tussen verstedelijking en landschapskwaliteit. Dus ook hier heeft het bouwen rond de IC-stations en een aantrekkelijke, groenblauwe omgeving de expliciete voorkeur van het Rijk.

De ontwerpnota Ruimte maakt duidelijk dat woningbouw in open landschappen niet past bij de ruimtelijke koers van Nederland. De Groene Loper verdient daarom versterking als ecologische, landschappelijke en klimaatadaptieve zone – géén bebouwing. Er is geen plaats voor woningbouw op de schaal zoals die nu voorgesteld wordt in de Groene Loper. Juist het versterken van de biodiversiteit en de belangrijke rol in klimaatadaptatie zou moet worden versterkt. De Groene Loper is hier de ideale kandidaat voor.